Microkredieten krijgen vandaag de dag veel aandacht, maar bestonden al in de negentiende eeuw. Via de Hulpbank van de Leidsche Maatschappij van Weldadigheid ter Voorkoming van Verval tot Armoede konden ‘nijvere minvermogenden’ een krediet krijgen tegen zeer lage rente, zodat zij op eigen benen konden staan. In de ruim honderd jaar na 1862 profiteerden jaarlijks honderden Leidenaren met een laag inkomen daarvan. Ook was er een borgstellingsfonds van 1928 tot 1952.

Tweehonderd jaar na haar oprichting is de Maatschappij nog steeds actief tegen de armoede in Leiden, al is het met andere middelen. Het doel dat zij zich bij de start in 1817 stelde, werd immers weer actueel: mensen die blijvend tot armoede vervallen een perspectief bieden. Via de kerken kregen zij aalmoezen. Daarbij had de Maatschappij vooral aandacht voor mensen voor wie bestaande regelingen tekortschoten. Vroeger waren dat de ouderen, sinds de jaren 80 van de vorige eeuw dienden zich daarnaast verschillende andere groepen aan, vaak met snel oplopende schulden, van dak- en thuislozen tot sappelende zzp’ers, de ‘nijvere minvermogenden’ van deze tijd.

Op verzoek van het bestuur van de Leidse Maatschappij van Weldadigheid beschrijft de Leidse historicus Cor Smit de geschiedenis van dit bijzondere initiatief: van de brede en diepe armoede van het begin van de negentiende eeuw, via de tijd van industrialisatie met al zijn sociale nevenverschijnselen en een groeiend sociaal bewustzijn, naar de opkomst van de verzorgingsstaat in de 20ste eeuw, toen de armoede verleden tijd leek te zijn geworden in de jaren 60. Die armoede werd herontdekt rond 1980, toen Leiden een complete metamorfose onderging naar een moderne kenniseconomie, overigens ook weer met zijn achterblijvers. Bij de moderne armoede gaat het om minder mensen en nieuwe zorgen, waarbij schulden, vooral ook aan - vaak verzelfstandigde - overheidsinstanties een belangrijke rol spelen.

Behalve de geschiedenis van een, met de armoede-ontwikkeling meebewegende, organisatie is het boek ook een sociale geschiedenis van Leiden tussen 1817 en 2018. Het besluit met een beschouwing over de mogelijke rol van de Maatschappij in de toekomst in de Leidse regio, met name in samenwerking met de in 2008 opgerichte Leidse sectie van de Stichting Urgente Noden (SUN) .

De hoofdstukindeling is als volgt:

Armoede en Weldadigheid, een inleiding

De Leidsche Maatschappij van Weldadigheid gaat van start

Tot volle ontplooiing

De opkomst van de verzorgingsstaat

Herontdekking van de armoede

Toekomst zonder armoede?

Over de auteur:

Dr. Cor Smit (1954) studeerde sociale en economische geschiedenis in Leiden. Hij was actief in het Leidse buurtwerk en als persoonlijk medewerker van de wethouder Sociale Zaken, en sinds 2002 als zelfstandig historicus. Sinds 1987 publiceerde hij veelvuldig over de vele aspecten van de Leidse geschiedenis, met name de sociale aspecten. In 2014 verdedigde hij in Utrecht een proefschrift over kinderarbeid in Leiden.